S. Vedat Karaarslan, Arkeolog- Elektronik Mühendisi (MSc.
Almanlar ile Ruslar arasında 23-30 Ağustos 1914 tarihleri arasında Tannenberg bataklıkları da denilen günümüzde Polonya sınırları içinde bulunan Olsztyn kentinde yapılan savaşta Ruslar, kesin bir yenilgiye uğratılır.
Almanların 30 Ağustos’u da denilebilecek bu savaş sonucunda vagonlar dolusu Rus askeri teslim alınır.
Almanların Tannenberg Muharebesini kazanması, Rus ordusunun en seçkin birliklerini Osmanlı-Rus savaşının başladığı 22 Aralık 1914 tarihine kadar Sarıkamış’a yığmış olmasına borçluydu.
Kafkas cephesinde Osmanlı 3. Ordusu önüne yığılan Rus ordusu, Almanlara batı cephesinde soluk aldırarak, Tannenberg Savaşı’nı kazanmasını sağlamıştı.
Doğudaki Osmanlı 3. Ordusunun üst düzey yöneticileri arasındaki koordinasyonu sağlamak, problemleri çözmek, raporlama yapmak, destek birimleri ile eşgüdüm sağlama görevleri gibi görevleri olan Kurmay Başkanı Alman Yarbay Felix Guze’ dir. Harekat Şubesi Başkanı Yarbay Feldman idi. Enver Paşa, 3. Ordu Komutanı Harbiye’den hocası ‘Hocam olmasaydınız sizi astırırdım’ dediği Hasan İzzettin Paşa’yı görevden aldığı gün (16 Aralık 1914) Kurmay Başkanlığı’na da başka bir Alman Bronsart Paşa’yı getirir.
Alınan karar, Doğu Anadolu Bölgesi’nden Çarlık Rusya’sına yapılacak bir saldırının I.Dünya Savaşı’nı etkilemeyeceğinin rapor edilmesine rağmen Almanları batı Avrupa’da rahatlatmak üzere Rus Ordusu’nun Doğu Anadolu Bölgesi’nde oyalanması ve bu suretle Almanya’nın nefes alması üzerine kuruluydu.
Çarlık Rus Ordusu 1 Kasım 1914 tarihinde Osmanlı sınırlarından içeriye girmişlerdi. Bu durum fiilen Osmanlı ve müttefiki Almanya’nın savaşa dâhil olması anlamına gelmekteydi.
Osmanlı 3. Ordusu’nun karşısında Kafkas Cephesine yığılan Rus Ordusu, batıdaki Alman ordusunun can simidi olmuştu.
Sarıkamış’ta tarihin donduğu gün olan 25 Aralık 1914 tarihinde günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bulunan Bardız’da bütün Osmanlı Kurmay Heyet toplanmış ve Sarıkamış’a taarruz emrini vermek için tartışıyorlardı. Kızılkilise’ye (Uzungazi) giren Osmanlı Dokuzuncu Kolordusunun Tümen birlikleri burada hala bacası tütmekte olan ocakların üzerlerinde Rusların yaptıkları sıcak yemekleri bulmuşlardı.
Bu durum Rusların geriye doğru çekildiğine delalet etmekteydi. Bardız’da yapılan toplantıda karar alınmıştı, Sarıkamış’a taarruz yapılacaktı..
Osmanlı Kolordusuna bağlı tümenler gece boyunca taarruzu başlatır ancak Kolordu komutanı askerin yorgun olduğunu dinlenmesi gerektiğini söyler ve arkasında bulunan diğer Kolordu’nun gelmesini beklemeleri gerektiğini Başkomutan Vekili’ne rapor eder.
Gece başlayan taarruz, ikinci bir emir ile durdurulur. Asker dinlenmeye alınır, askerler taarruz ile alınan düşman siperlerinde sabahlayacaktı…
Cephedeki Kolordunun beklediği başında emir, ferman dinlemeyen başına buyruk bir komutan olduğu yazılan cephenin arkasındaki komutanın kolordusu hiçbir zaman dokuzuncu kolordu birliklerine yardım için gelemez, siperlerde dinlenen askerler ise ertesi günkü taarruza katılamazlar, çünkü soğuk ısırığına tutulup donmuşlardı.
Ateşin bile üşüdüğü Sarıkamış Allahuekber Dağları’nda askerlere -30 derecede kar üzerinde yürüme zorluğu çekmeleri üzerine üzerlerindeki çanta ve kaputları atmaları emredilmişti. Karakış aylarında 200 bin kişilik teçhizatsız bir orduya hücum emri verildiğinde Rusların Sarıkamış’ı tam boşaltacakları anda taarruzdan vazgeçilerek moral ve motivasyon kaybedilir. Osmanlı askeri, karşısındaki tam teçhizatlı bir orduya değil ciltte ve doku altında donma olarak bilinen ‘soğuk ısırığı’ na yenilir.
Kolordunun en önündeki birlik ile en arkadaki birliği arasında 50 Km mesafede muhabere amacıyla kullanılan 1876 yılında icat edilen ve Osmanlı’da yayılmaya başlayan telefon makinalarına anlam veremez bir şekilde şaşkınlık içinde Tannenberg’de Rus birliklerinin şifresiz muhabere yapmaları neticesinde hatları dinleyip istihbarat toplayarak Rus Ordusunu yenen Almanların Kurmay sınıfının da yer aldığı Sarıkamış Muharebelerinde hatların kablolarını keserek ayaklarındaki çarıkların düşmemesi için ip niyetine kullanırlar.
Çarlık Rusya Ordusu Sarıkamış’a takviye birlikler getirir. Osmanlı Ordusu’nun Sarıkamış’taki bu durumu Rus askeri kayıtlarına içinde Alman subaylarının da görev aldığı bu muharebede Türklerin kaçırdığı en büyük fırsat olarak rapor edilir.
ARKEOTEKNO
[1] Yavuz Özdemir, Sarıkamış Harekâtı, Bir Savaşın Bilinmeyen Öyküsü
[2] Yavuz Gölbaşı, Sarıkamış bir Düş-Tü
[3] Kemalettin Çalık, Son İstasyon Sarıkamış
[4] https://slideplayer.biz.tr/slide/2878333/
Kaynak Link: https://www.arkeotekno.com/pg_529_tarihin-dondugu-gun-25-aralik-1914-sarikamisin-konusulmayan-yonu