Vedat Akıllı
Ey Yolcu! “Erdemli İnsanın Yol Haritası”nda en başta gelen husus kendini bilmek, kendini tanımak kendine odaklanmaktır. Bil ki; kendi eksikliklerini gören, başkasının kusurlarıyla meşgul olmaz! Akıllı insan, kendi eksiklerinin farkına varan, onları yenmek ve dizginlemek için mücadele eden kimsedir. Unutma! Kendini unutup başkalarını kötülemenin sana faydası olmayacaktır. Onun için dışarıda oyalanmayı bırak! Sen kendini düzeltmeye bak!
Ey Yolcu! Gerçek şudur ki kavuştuğun her emelin sonu hüzündür. Çünkü eninde sonunda ya o seni bırakır ya da sen ondan vazgeçersin. Bil ki; kendini ancak kendinden daha değerli olan şeyleri istemeye adayan kişi erdem yolcusu olmayı hak edecektir! Unutma! Kendini dünya ihtirası için harcayan kimse yakutu çakıl taşı ile değişen kimse gibidir. Akıllı kişi ise kendisi için cennet dışında bir bedel göremez.
Ey Yolcu! Akıllı o kişidir ki; sadece Yaradan’ın sözlerine kulak kesilip, insanların sözlerine ve yermelerine aldırmaz. Bil ki bu gerçek anlamda akıllılığın ve gönül huzurunun anahtarı her dem Allah’a yakın olmak ve O’nu hatırlamaktır. Unutma! En büyük akılsızlık sana şah damarından yakın olan Allahtan uzaklaşmandır! İnsanları kızdırmak ile Allah’ı gücendirmek arasında veya Hakk’tan uzaklaşmakla halktan uzaklaşmak arasında kalırsan, insanları kızdır ve halktan uzaklaş! Rabbini gücendirme ve Hakk’tan uzaklaşma!
Ey Yolcu! İnsanların eleştirilerinden, ayıplama ve suçlamalarından uzak kalacağını sanan kimse delidir. Bil ki senin ölçün ve erdemin adalet üzere olmaktan geçecektir. Adalet ise insanın haklıya hakkını vermesi ve kendi hakkını da almasıdır. Tersi olan zulüm ise kişinin hakkı olmayanı alması, başkasına da hakkını vermemesidir. Unutma! Kendisine kötülük edenlere kötülük eden, onlar gibidir. Onların kötülüklerine kötülükle karşılık vermeyense, onların efendisi en iyisi ve en erdemlisidir.
Ey Yolcu! İlimlerin en değerlisi, seni Yaradanına yaklaştıran ve O’nun rızasını kazanmana yardımcı olan ilimlerdir. Servet, makam ve sıhhat konusunda senden aşağıda olanlara bak! Din, bilim ve faziletler konusunda ise senden üstün olanlara bak! Bil ki; servet ve şöhret gibi dünyevi imtiyazların eksikliklerinden biri de bunların çoğu zaman hak etmeyen ve layık olmayan kimseler payına düşmesidir. Unutma! Akıllı kişi makam ve mevki sahibi olduğu sırada gelişen dostluklara aldanmaz çünkü o sıra herkes onun dostudur. İşinde sana yardımcı olacak kişileri seninle aynı beklentiye sahip olan kişiler arasından seç! Senin yanındaki kazancı başkasının yanında da bulabilecek kimselerden seçme!
Ey Yolcu! Bir devlet başkanı/yönetici için çevresinde dönüp dolaşan asalak ve aylak insanlardan daha zararlı bir şey yoktur. İhtiyatlı lider, haksızlık etmeden o kişileri meşgul etmeyi bilen liderdir. Yoksa onlar, onu canından bezdirirler. Bil ki; çatık kaş ve hoşnutsuzluk gibi bazı tavırlar takınarak insanları sindirmeye çalışmak, bu dünyaya egemen olmuş cahillerin önüne çektikleri perdelerdir. Unutma! Övünmekten uzak durmak ve mütevazı olmak erdemli yöneticinin en önemli azığıdır.
Ey Yolcu! Sende olmayan meziyetlerden dolayı övülecek olursan sevinme! Tam aksine bundan büyük üzüntü duy! Sende olmayan bir şeyden ötürü ayıplandığında da üzülme! Aksine sevin çünkü bu insanlar senin bir erdemine dikkat çekiyorlar demektir. Unutma! Kendini kendinden daha kusurlu olanlarla mukayese edersen bayağılaşır gidersin, kötü kimselerin taklitçisi olur çıkarsın! Sen kendini senden daha erdemli olanlarla kıyasla!
Ey Yolcu! Dostu ve düşmanıyla aynı ilişkileri kuran ve ikisine de aynı değeri veren kimsenin kârı insanları kendisinden soğutmak ve onların düşmanlığını kazanmaktan ibarettir. Bil ki; kusurlarını yüzüne vuran kişi, seninle dostluğunu devam ettirmek isteyendir. Yanlışlarını görmezden gelense senden uzaklaşmak isteyendir… Unutma! Gerçek dostlarını önemsemeyenler, düşmanlarının kendisini küçümsemesine ve dostlarını da kendinden kaçırıp düşmanlarının sayısını arttırmasına yol açar.
Ey Yolcu! Namusluluk, gözlerini ve bütün duyu organlarını sana helal olmayan şeylerden uzak tutmandır. Bil ki; senin boyun eğdiğin dünya işleri karşısında başını dik tutan kimse senden çok daha asildir… Unutma! Seni terk edenin üzerine düşmen, seni hem düş kırıklığına uğratır hem de rezil eder! Seni yürekten seveni de sakın bırakma…
Ey Yolcu! Yaptıklarının karşılığını Allah’tan gayrısından bekleme! Bil ki; bayağı karakterli kişiler, kıskançlıklarından ötürü, kendilerine iyilik edenlerin daha üstün bir konumda olduklarını gördüklerinde, onlardan nefret ederler. Unutma! Kötüyü bilmek ve kınamak gibi iyiyi bilmek ve iyilik edene teşekkür etmek de ahlaki bir görevdir. İyiyi ve kötüyü bilmek erdemli insanın kalkanıdır. Zira her erdemde ilmin, her ahlaksızlıkta da cahilliğin payı vardır.
Ey yolcu! Dünyadaki bütün olayları dikkatle izlersen, bu niye böyle, şu niye şöyle diye şikâyet etmekten öteye geçemezsen huzurun kaçar. Bil ki; kendini yalnızca kendinden daha değerli olan şeyler için adamandır aslolan. Unutma! Sana kalacak olan ve senin asıl sorumluluğun Allah’ın rızası için gösterdiğin gayrettir. Rabbinin mecbur etmediği boyun eğişi reddet ve mazlumun yardımına koş!
Ey yolcu! Sana kötülük edecek ve senin aleyhine çalışacak ilk kişinin, senin iyilik ettiğin kimse olacağını aklımdan çıkarma! Bil ki; insanların eleştirilerinden, ayıplama ve suçlamalarından uzak kalacağını sanan kimse, delidir! Unutma! Kusurlu, kusurunu bilse kâmil olur. Kusursuz kul olmaz. Kusurlarının sayısını azaltana ne mutlu! Sen kalabalıkları ateş gibi gör, ısınmak için yaklaş fakat ateşin içine dalmaya kalkma! Can sıkıcı olmaktan ve münasebetsizlikten sakın.
Ey Yolcu! Erdemli o kişidir ki hazları bırakır, zevklerden yüz çevirir ve daha yüce daha üstün değerlere yönelir… Bil ki nefsin haz ve isteklerinin kölesi olan, hayvanın ta kendisidir. Bil ki; her türlü erdem, dört temel üzerine inşa edilir: Adalet, idrak, cesaret ve cömertlik; her türlü rezilliğin de dört kökeni vardır: Zulüm, cahillik, korkaklık, cimrilik. Unutma! Güzellik bakılanın ruhunda, bakan kimsenin kendi ruhunu bulduğu bir şeydir. Nasıl bakıyorsan öyle göreceksin! Öyleyse çirkinliği bırak; sen baktığına güzel bir şekilde bak!
“Yolcuya Notlar”, Yoldaki İşaretler” ve “Ey Yolcu” gibi başlıklarla, kadim kültürümüzün klasik eserlerine ilişkin yazılarımızı, bugünün “yolcu”suna sunmaya devam ediyoruz. Bu yazıda da; İbn Hazm’ın “Erdemli İnsanın Yol Haritası” kitabından ilhamla, kendi yorumlarımla düzenlediğim notları, her şeyden ve herkesten önce kendime, kendimde eksikliğini hissettiğim hususlara ilişkin olarak bir yol işareti ve yol azığı olarak okudum. Yol açıcı buldum. Kendim için, benimle aynı derdi paylaşan yolcu dostlarım için, yolda olan herkes için sunmak istedim. Yolumuz açık olsun… Ey yolcu! Aslolan y’ol’da ol’maktır…
Kaynak: https://www.gazeteipekyol.com
Kaynak Link: https://www.gazeteipekyol.com/makale/15677237/ey-yolcu